Boğaz, kavşak bir bölge olduğundan hava yoluyla veya gıda yoluyla taşınan virüs ve bakteriler genellikle ilk olarak buradaki lenf dokularında tutularak semptomlara sebep olur. Burun tıkanıklığı genellikle alerjik ve viral hastalıkların yanı sıra geniz akıntısına yol açar ve bu da boğazın tahriş olmasına neden olur. Aynı zamanda burun tıkanıklığına bağlı olarak ağız yoluyla alınan hava, boğazı kurutabilir, bu da boğaz semptomlarına eklenir. Mide reflüsü de boğazı tahriş ederek yanma, ağrı, öksürük gibi semptomlara yol açabilir.
Kış aylarında hava kirliliğinin artmasıyla solunan kirli hava, boğazı tahriş ederek ağrıya neden olabilir, benzer şekilde sigara dumanının etkisiyle olduğu gibi.
Boğaz ağrısını değerlendirirken, eşlik eden semptomları da kontrol etmek önemlidir. Ateş, halsizlik, öksürük, yorgunluk, terleme, burun akıntısı, burun tıkanıklığı, hapşırık, ses kısıklığı, yutma güçlüğü ve balgam gibi belirtiler mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır.
Boğaz ağrısının en yaygın nedenleri viral ve bakteriyel enfeksiyonlardır, özellikle de viral enfeksiyonlar daha sık görülür. İnfluenza, Rino virüs, Adenovirüs, parainfluenza, herpes, Coronavirus, Epstain bar virüs ve coxsaki gibi virüsler sıkça karşılaşılan viral nedenler arasındadır. Bakteriler arasında ise streptokoklar sıklıkla sorumlu olabilir.
Başlangıç şekli, eşlik eden semptomlar, hastanın genel durumu ve muayene ile viral veya bakteriyel enfeksiyon ayırt edilebilir. Ampirik tedavi hemen başlanabilir. Durum net olmayan durumlarda, özellikle çocuklarda ve belirsiz vakalarda kan testleri ve çeşitli tetkiklerle kesin bir teşhis konulabilir. Birçok kişi hastalık belirtileri baş gösterdiğinde ilerlemesinden endişe eder ve bu durumu engellemek için geleneksel ve tamamlayıcı tedavilere başvurur. Hastalıklar genellikle burun akıntısı, burun tıkanıklığı ve gözlerde yaşarma gibi belirtilerle başlar; ardından boğaz ağrısı, gıcık hissi ve yutma zorluğu ile farenjit gelişir, ses kısıklığı eklenirse larenjit, sonrasında ise kuru veya balgamlı öksürük bronşite dönüşebilir.
Sonuç olarak, solunum yolunun burunla başlayıp akciğerlere kadar devam ettiği düşünüldüğünde, hava yolunu etkileyen herhangi bir bölgede semptomlar görülebilir.
Nasıl tedavi edilir?
Genellikle viral hastalıklar göz önünde bulundurularak, başlangıçta viral boğaz ağrısının tedavisinden bahsetmek istiyorum. Viral enfeksiyonlar antibiyotik kullanımıyla tedavi edilmez çünkü antibiyotikler sadece bakterilere etki eder. Virüslere karşı etkili olmazlar ve boğazdaki sağlıklı hücreleri de zarar gösterebilir, bu da hastalığın uzamasına neden olabilir. Bu yüzden, muayene eden doktorunuz antibiyotik reçete etmedikçe gereksiz yere antibiyotik talep etmekten kaçınılmalıdır.
Antibiyotikler sadece bakterilere bağlı boğaz enfeksiyonlarında etkilidir ve iyileşmeyi hızlandırabilir.
Viral nedenlere bağlı boğaz enfeksiyonlarında, boğazın arka kısmında noktalı şişlik ve kızarıklık görülebilir. Bu kızarıklıklar boğaz kuruluğuna, gıcıklanmaya ve yutarken, konuşurken ağrıya neden olabilir. Bu durumda, bol sıvı alımına özen gösterilmeli ve günde en az 1,5-2 litre su içilmelidir. Ayrıca, boğazı yumuşatacak hafif ılık çaylar, ıhlamur gibi içecekler rahatlama sağlayabilir. Ayrıca, arka bölgede tahriş olmuş boğazlar için bal içeren pastil, boğaz spreyi veya ballı yiyecekler bu bölgenin nemli kalmasına yardımcı olarak boğaz ağrısını hafifletebilir. Tahriş olan bölgeyi koruyarak iyileşme sürecine destek olur. Ayrıca, tahin-pekmez, zeytinyağı gibi yapışkan gıdalar da boğazı nemlendirerek iyileşmeyi hızlandırabilir.
Boğaz mukozasının virüslere bağlı tahriş olduğu durumlarda sirkeli, limonlu, acılı, baharatlı veya zencefilli yiyecek ve içecekler tüketilmemelidir. Çünkü limonun asit içeriği boğaz mukozasını daha da tahriş ederek iyileşme sürecini uzatabilir. Benzer şekilde sirke, tuz, acı ve baharatlar da iyileşmeyi geciktirebilir ve semptomları kötüleştirebilir. Bakteriyel enfeksiyonlarda, sirke, tuzlu su ve boğaz spreyleri boğazdaki bakterilerin yok edilmesine yardımcı olarak iyileşmeyi hızlandırabilir.
Her boğaz ağrısı farklı etkenlerden kaynaklanabilir, bu nedenle hemen antibiyotik kullanmak doğru olmayabilir. Bol sıvı alımı sağlanmalı, ateş düşürücü ve ağrı kesici ilaçlar gibi semptomları hafifletecek tedavilere yönelinmelidir. Burun tıkanıklığı durumunda burun açıcılar kullanarak burun yoluyla nefes almak boğaz kuruluğunu azaltabilir ve iyileşmeyi hızlandırabilir. Ayrıca, boğazı tahriş eden asit reflüsü gibi durumlar tedavi edilmelidir. Tütün ürünleri kullanmamak da iyileşme sürecine katkıda bulunabilir. Ballı veya propolis içeren boğaz spreyleri veya pastiller de kullanılabilir.