İnsanın yaratılış gayesini bildirerek iki cihan mutluluğuna erişmenin şartlarını gerçekleştirme, ahlâkın başta gelen gayesidir. Müslümanın temel görevi Allah’a kulluktur. Bu kulluk esasları içerisinde ahlâkın büyük bir yeri vardır. İnsan ahlâk sayesinde iyiye ve doğruya yönelir. İnsanın maddî ve mânevî yapısı bir âhenk içinde terbiye edilmiş olur.
İslam dini kategorik olarak inanç, ibadet ve ahlak olmak üzere üç alandan oluşur. Bu sebeple İslam âlimleri; iman, ibadet ve ahlaka çok önem vermişler ve bu konularda eserler yazmışlardır. Günümüzde de ahlaksızlıklar gittikçe arttığından dolayı ahlakla ilgili kitaplar ve yazılar da günden güne çoğalmaktadır.
Kişi sadece kendisini geliştirmiş, korumuş olmaz; aynı zamanda toplumun korunmasında ve gelişmesinde de çok önemli katkılar sağlamış olur. Fertleri ve toplumları sağlam ve dürüst, mutlu ve huzurlu hale getirmek, ahlâkın gayeleri arasındadır. İslâm dini ahlâka büyük bir önem vermiştir.
Ahlâkın önemini âyet ve hadisler ortaya koymaktadır. “Ve Sen (Rasûlüm); büyük bir ahlâk üzerindesin” (Kalem, 68/4) diye övdüğü önderimiz Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyuruyor: “Ben ancak ahlâkın güzelliklerini tamamlamak için gönderildim.” (Muvatta, Hulk 8). Allah Teâlâ da şöyle buyuruyor: “İman edip iyi işler yapanlar da halkın en hayırlısıdır.” (Beyyine, 98/7); “Kim iyi iş yaparsa faydası kendisinedir ve kim de kötülük yaparsa zararı yine kendisinedir. Sonra (ölünce) Rabbinize döndürüleceksiniz.” (Câsiye, 49/15).
Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurur: “Sizlerden kıyamet gününde en çok sevdiğim ve bana en yakın olanınız, ahlâkı en güzel olanınızdır.” (Terğib ve Terhib, Terc., c. 5, s. 264, Hds. 25) Âişe (r.a.)’dan Rasûlullah (s.a.s.) şöyle duâ ederdi: “Allah’ım, vücûd yapımı güzel yaptığın gibi, ahlâkımı da güzelleştir.” (Hanbel, Müsned, c. 1, s. 403 )
Bu âyet ve hadislerden ahlâkın önemi ve fazileti anlaşılmaktadır. Müslüman kişi iyi ahlâk sahibi olmaya gayret sarf etmeli, kötü huylardan, alışkanlıklardan son derece sakınmalı, kötü ahlâklı değil; iyi ahlâklı olmalıdır.
İnsanlara maddi-manevi faydalı olmaya çalışmalı, onlara zarar verecek en ufak şeylerden de sakınmaya gayret etmeliyiz. İnsanlar arasındaki ilişkileri, karşılıklı sevgi, saygı ilkesi çerçevesinde düzenleyen görgü kurallarına çok dikkat etmeliyiz. Müslüman herkese son derece merhamet, adalet ve şefkatle davranması, zayıf ve muhtaç olanlarına yardım etmesi, ana ve babaya saygılı olması, onların gönüllerini kazanmaya çalışmalıdır. Eşler birbirlerine çok iyi davranmalı, çocuklarıyla, akraba ve komşularıyla da iyi geçinmeye özen göstermesi gerekir.
Yüce Allah şöyle buyurur: “Muhakkak ki Allah adâleti, ihsanı (güzel ahlâkı) ve (muhtaç olan) akrabaya yardım etmeyi emreder; haksızlıktan, fenalıktan, zulüm ve azgınlıktan men eder; iyice anlayıp tutasınız diye size böylece öğüt verir.” (Nahl, 16/90). Ayette; ihlas, doğruluk, güzel geçim, sabır, şükür, şevkat ve merhamet, tevbe, takva, adalet, kanaat ve cömertlik gibi iyi davranışlar emrediliyor. İçki, kumar, zina, eşcinsellik, haksızlık, ahlâksızlık, hırsızlık, rüşvet, kıskançlık, cimrilik, israf, gıybet, dedikodu, iftira ve yalan gibi kötü davranışlar da yasaklanıyor.
Dinimiz güzel ahlâk sahibi olmamızı ve kötü huylardan da kaçınmamızı istiyor. Çünkü güzel ahlak mutlu olmayı sağlar. İslâm ahlâkına uygun yaşandığında ferdi, ailevi ve sosyal mutluluk söz konusudur. Dünya ve ahirette mutlu ve huzurlu olmak istiyorsak İslâm’ın emir ve yasaklarına, koymuş olduğu ahlâk kurallarına uymak zorundayız. Ne mutlu güzel ahlâk sahibi olmaya özen gösterenlere!
