Karabağ Anlaşmazlığı, 1988-1989 yılları arasında Karabağ'da Ermeni nüfusun çoğunluğu tarafından bağımsızlık için düzenlenen referandum ve bağımsızlık ilanıyla başladı. Bu süreç, Azerbaycan ile Ermenistan arasında büyük gerilimlere ve çatışmalara yol açarak yüzbinlerce insanın göç etmesine neden oldu.
1988'de başlayan Karabağ Savaşı, Azerbaycan ve Ermenistan arasında devam ederken, Ermeni güçleri Hocalı'nın da içinde bulunduğu önemli yerlere ilerlemeye başladı.
HOCALI OLAYLARI
Hocalı, 1991'in sonlarına doğru Ermeni güçlerinin ablukaya aldığı bir kasabaydı. 936 kilometrekarelik bir alana sahip olan Hocalı'da 2 bin 605 aile ve toplam 11 bin 356 kişi yaşıyordu. Ermeni güçleri, Aralık 1991'de Karabağ'ın Hankendi şehrini işgal ettikten sonra Hocalı'nın stratejik önemini fark ederek kasabayı ele geçirmeye çalıştı.
Ermeni güçleri, Hocalı'nın etrafındaki köyleri ve yolları ele geçirerek kasabanın diğer bölgelerle olan bağlantısını kesti. Şehrin tek ulaşım bağlantısı olan helikopter ulaşımı da 28 Ocak 1992'de Ermeniler tarafından vurulmasıyla sona erdi. Bu saldırıda çoğunluğu kadın ve çocuklardan oluşan 44 sivil hayatını kaybetti.
HOCALI SOYKIRIMI
Elektrik kesintisinin yaşandığı Hocalı'da yerel savunma güçleri ve az sayıda askerle savunma yapılmaktaydı. Ancak 25 Şubat 1992'den itibaren Ermeni güçleri şehri top ve tank ateşine tutarak saldırdı. Bir gün sonra ise Hocalı Soykırımı yaşandı.
Azerbaycan'a göre, Hocalı Katliamı'nda 83 çocuk, 106 kadın, ve 70'ten fazla yaşlı dahil olmak üzere toplam 613 kişi öldürüldü, 487 kişi ağır yaralandı. 1275 kişi rehin alındı ve 150 kişi kayboldu. Cesetler üzerinde yapılan incelemelerde birçoğunun yakıldığı, gözlerinin oyulduğu ve başlarının kesildiği tespit edildi. Hamile kadınlar ve çocuklar işkenceye maruz kaldı, esirler köle gibi çalıştırıldı ve bazı kadınlar fuhuşa zorlandı.
Olay Azerbaycan tarafından "Hocalı Soykırımı" olarak adlandırıldı.
KABUL EDEN ÜLKELER VE KURULUŞLAR
Azerbaycan'ın yanı sıra Cibuti, Macaristan, Meksika, Pakistan, Kolombiya, Çek Cumhuriyeti, Bosna-Hersek, Peru, İslam İşbirliği Teşkilatı Parlamentolar Birliği, Honduras, Sudan Hocalı Soykırımı'nı kabul etti. Ancak Türkiye, olayı henüz soykırım olarak tanımlamamaktadır.
DÜNYA BASINI VE HOCALI SOYKIRIMI
Dünya basınında Hocalı Soykırımı şu şekilde yansıtıldı:
- "Ermeni askerleri binlerce aileyi yok etti." - Sunday Times, Londra, 1 Mart 1992
- "Ermeniler Ağdam’a doğru giden orduyu kurşun yağmuruna tuttu." - Financial Times, Londra, 9 Mart 1992
- "Çirkin hale getirilmiş birçok ceset bulundu." - Times, Londra, 4 Mart 1992
- "Birçok insanın kafası kesilmiş, çocukların kulakları kesilmişti." - İzvestiya, Moskova, 4 Mart 1992
- "Yabancı gazeteciler, kafa derisi soyulmuş cesetler gördüler." - Le Monde, Paris, 14 Mart 1992
SONUÇ
Bu tür insanlık dışı olayların tekrarlanmaması için unutulmamalı ve her platformda dile getirilmelidir. Azerbaycan ve diğer ülkelerin yanında durmak, tarihi ve vicdani bir sorumluluktur. Hocalı kurbanları başta olmak üzere tüm şehitlerimizi rahmetle anıyoruz.