Pika sendromu (Toprak, kil, tebeşir vb. yeme alışkanlığı) nedir?
Pika, bir kişinin genellikle yiyecek olarak kabul edilmeyen nesneleri tükettiği bir yeme bozukluğu olarak tanımlanır. Bu durum genellikle çocuklarda görülse de, Pika, herhangi bir yaş grubundaki çocukları, ergenleri ve yetişkinleri etkileyebilir. Küçük çocuklar, dünyayı keşfetmek amacıyla ağızlarına yiyecek olmayan maddeleri (örneğin, çim veya oyuncaklar gibi) koyma davranışı sergileyebilirler. Bu tür davranışlar gelişimsel olarak normal kabul edilebilir. Ancak Pika bozukluğu olan bireylerde, bu davranışlar daha ciddi bir boyuta ulaşabilir. Pika hastaları, genellikle şunları tüketirler:
- Kir
- Kil
- Kayalar
- Kağıt
- Buz
- Pastel boya
- Saç
- Boya yongaları
- Tebeşir
- Dışkı
Bu davranışlar, genellikle kişinin fiziksel sağlığına zarar verebilir ve tıbbi müdahale gerektirebilir. Pika'nın nedenleri ve tedavisi konusunda uzman bir sağlık profesyoneli ile görüşmek önemlidir.
Pika sendromu teşhisi nasıl konur?
DSM-5, bir kişiye Pika teşhisi konulabilmesi için dört kriteri önerir:
-
Kişi, en az bir aydır besin değeri olmayan maddeleri tüketmiş olmalıdır.
-
Bu tüketim davranışı, kişinin yaş ve gelişim düzeyi için anormal kabul edilmelidir.
-
Bu besin dışı madde tüketimi, bireyin sosyal çevresinde yaygın olarak kabul edilen kültürel bir uygulama ile ilişkilendirilememelidir.
-
Tıbbi bir durumu (örneğin: hamilelik) veya zihinsel bir bozukluğu (örneğin: otizm spektrum bozukluğu) olan kişiler için, besin değeri olmayan maddeleri tüketme davranışı, yalnızca tehlikeliyse ve ek tıbbi inceleme veya tedavi gerektiriyorsa Pika olarak değerlendirilmelidir.
Pika sendromu (Toprak, kil, tebeşir vb. yeme alışkanlığı) ne eksikliği?
Bu tür yeme problemleri, çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir, örneğin:
- Demir eksikliği anemisi
- Kurşun zehirlenmesi
- Sindirim sistemi tarafından işlenemeyen maddelerin tüketilmesi nedeniyle kabızlık veya ishal (örneğin saç yeme)
- Toprak veya dışkı yeme gibi parazit veya solucan enfeksiyonlarına yol açabilir
- Bağırsak tıkanıklığı riskini artırabilir
- Ağız veya diş yaralanmalarına neden olabilir.
Pika sendromu (Toprak, kil, tebeşir vb. yeme alışkanlığı) sebepleri nelerdir?
Bu duruma genellikle belirgin bir neden belirlenemez. Ancak bazı görüşlere göre, bu davranışlar şununla ilişkilendirilebilir:
- Gelişimsel sorunlar, örneğin otizm veya zihinsel engeller
- Zihinsel sorunlar, örneğin obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) veya şizofreni
- Beslenme yetersizliği veya açlık gibi durumlar.
Pika sendromu (Toprak, kil, tebeşir vb. yeme alışkanlığı) kimlerde görülür?
Pika genellikle yoksulluk içinde yaşayan veya istismara uğramış veya ihmal edilmiş çocuklarda görülür. Eğer bir çocukta bu şekilde bir yeme probleme var ise mutlaka gelişimsel açıdan, sosyal açıdan, aile faktörleri açısından, ihmal edilme ile ilişkili durumlar açısından değerlendirme gerekir.
Pika sendromu (Toprak, kil, tebeşir vb. yeme alışkanlığı) tedavisi nasıl olur?
Pika tedavisinin ilk aşaması, mineral veya besin eksikliklerini değerlendirmeyi ve bunları düzeltmeyi içerir. Genellikle eksiklikler giderildiğinde, yeme davranışları ile ilgili sorunlar da düzelir. Pika'nın psikojenik kökenli olduğu düşünülüyorsa, seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'lar) gibi ilaçlar tedavi sürecinde kullanılabilir. Ancak, ilaç kullanımına başlamadan önce, psikojenik olmayan nedenlerin tamamen dışlanması önemlidir. Eğer yeme davranışları yetersiz beslenmeden kaynaklanmıyor veya beslenme tedavisi sonuç vermiyorsa, çeşitli davranışsal müdahaleler uygulanabilir. Davranışçı terapinin gerekliliği, bir uzmanın değerlendirmesi ile belirlenmelidir.
Davranışçı yaklaşımlar arasında şunlar bulunur:
-
Pika denenmezse olumlu pekiştirme ve pika denenirse sonuçları olan olumsuz pekiştirme kullanımı: Bu yaklaşım, istenmeyen davranışın (pika) bastırılması ve yerine daha uygun davranışların teşvik edilmesini amaçlar.
-
Pika denenmesini caydırmak için başka bir uyaranla eşleştirme: Bu yöntem, pika davranışını baskılamaya çalışırken, pika davranışının olumsuz sonuçlarını tetikleyen bir uyaranın (örneğin, limon tadı, amonyak kokusu, su sisi hissi) kullanılmasını içerir.
-
Takviye ürünlerinin kullanımı: Bazı takviye ürünler, tokluk hissini artırarak yeme dürtüsünü kontrol etmeye yardımcı olabilir. Özellikle demir veya çinko eksikliği gibi düşük besin seviyeleri, toprak veya kum yeme davranışını tetikleyebilir, bu nedenle bu minerallerin takviyesi genellikle önerilir.
Pika tedavisi, kişinin özel ihtiyaçlarına ve durumuna göre uyarlanmalı ve bir uzmanın rehberliğinde yürütülmelidir.