Zatürre nedir?
Zatürre belirtileri oldukça çeşitli olabilir. Bazı yaygın belirtiler şunlardır:
- Kuru veya balgamlı öksürük (sarı veya yeşil balgam çıkabilir)
- Yüksek ateş, şiddetli terleme ve titreme
- Nefes darlığı ve hızlı, sık solunum (hırıltılı solunum)
- Öksürme veya derin nefes alma sırasında göğüs ağrısı
- Soluk aldıkça sırtta çiviyi batırır gibi hissedilen ağrı
- Yorgunluk, halsizlik ve genel bir bitkinlik hissi
- İştahsızlık ve kilo kaybı
- Bulantı ve kusma
- Bazı durumlarda yaşlılarda bilinç kaybı veya bayılma
- Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde vücut ısısında düşüş
- Baş ve boğaz ağrısı
Zatürre belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve bazen hafif seyredebilir. Bununla birlikte, özellikle yüksek risk grubundaki kişilerde bu belirtiler ciddi bir sağlık sorununu işaret edebilir, bu nedenle belirtiler fark edildiğinde tıbbi yardım almak önemlidir.
Zatürre genellikle şu kişilerde daha sık görülür:
- 65 yaş üstü kişiler ve 2 yaşından küçük çocuklar, bağışıklık sistemleri henüz tam olarak gelişmediği için daha savunmasızdır.
- Bağışıklık sistemi zayıf olanlar: Bağışıklık sistemini etkileyen hastalıklar, tedaviler veya ilaçlar, vücudu enfeksiyonlara karşı daha savunmasız hale getirebilir.
- Kemoterapi veya radyoterapi alanlar, organ nakli geçirenler veya bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullananlar, vücutlarının enfeksiyonlara karşı tepki verme yeteneğini azaltabilir.
- Grip veya diğer solunum yolu enfeksiyonları sonrasında akciğerler zayıfladığında, zatürre gelişme riski artabilir.
- Kronik hastalıkları olanlar, özellikle böbrek, şeker, kalp gibi hastalıklar veya akciğer hastalıkları olanlar.
- Sigara içenler, kötü beslenen ve yaşam koşulları iyi olmayan kişiler, genel olarak bağışıklık sistemini zayıflatabilir ve akciğer sağlığını olumsuz etkileyebilir.
- Yoğun bakımda yatan hastalar, özellikle ventilatör kullanımı nedeniyle solunum problemleri yaşayanlar, zatürre riski altında olabilir.
zatürre genellikle solunum yoluyla vücuda giren bakteri, virüs veya mantarların akciğerlere yerleşmesi sonucu oluşan bir enfeksiyon hastalığıdır. Bağışıklık sistemi, bu enfeksiyonlarla mücadele ederken akciğer dokusunda iltihaplanma ve sıvı birikimi meydana getirir. Bu durum, akciğer hava keselerinin dolması ve zatürre belirtilerinin ortaya çıkmasına sebep olur.
Zatürre neden olur?
Zatürrenin en sık rastlanan nedenlerinden biri Streptococcus pneumoniae adı verilen bakteridir. Aşırı alkol tüketimi, sigara içimi, düşük beslenme düzeni, yakın zamanda yapılan ameliyatlar, solunum yolu rahatsızlıkları, viral enfeksiyonlar ve zayıf bağışıklık sistemi zatürre riskini artırabilir.
Viral zatürre, grip veya SARS-CoV-2 (COVID-19) gibi çeşitli virüslerin neden olduğu bir durumdur. Genellikle hafif seyreder ve birkaç hafta içinde kendiliğinden iyileşebilir. Ancak viral zatürre yaşayan kişiler, bakteriyel zatürreye yakalanma riski altındadır.
Mantar zatürresi, toprak veya kuş pisliği gibi kaynaklardan gelen mantarların solunması sonucu ortaya çıkar. Bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde daha sık görülme eğilimindedir.
Zatürre teşhisi
Zatürre genellikle doktorun hastaya yönelik soruları ve yaptığı göğüs muayenesiyle teşhis edilebilir. Nefes darlığı, hızlı solunum, balgamlı öksürük, göğüs ağrısı, ateş gibi semptomlar yaşayan bir hasta, doktor tarafından stetoskopla göğüs ve sırt bölgeleri dinlenerek muayene edilir. Akciğerlerde sıvı birikimi varsa, normalden farklı bir ses duyulabilir.
Zatürre şüphesi durumunda, soğuk algınlığı, bronşit veya astım gibi diğer hastalıklardan ayırt edebilmek için bazı testler yapılabilir:
- Kan testleri: Enfeksiyonun varlığını ve neden olduğu mikropları belirlemeye yardımcı olur.
- Göğüs röntgeni: Akciğerlerdeki iltihabın yeri ve şiddeti hakkında bilgi sağlar.
- Nabız oksimetresi: Kandaki oksijen seviyesini ölçer. Pnömoni durumunda akciğerler yeterince oksijen taşıyamayabilir.
- Balgam testi: Enfeksiyon kaynağını belirlemeye yardımcı olur.
- Yaşlılar, yüksek riskli bireyler veya hastanede yatan kişilerde, ek testler gerekebilir. Bunlar göğüs tomografisi, arteriyel kan gazı testi, plevral sıvı kültürü, bronkoskopi veya akciğer doku biyopsisi olabilir.
Zatürre tedavisi
Zatürrenin tedavi amaçlarından biri, enfeksiyonu iyileştirmek ve olası komplikasyonları önlemektir. Hafif vakalarda genellikle evde tedavi uygulanır. Bakteriyel enfeksiyonlarda antibiyotikler, viral enfeksiyonlarda ise antiviral ilaçlar reçete edilir. Hastaneye yatırılan hastalarda ise uygun antibiyotikler damardan verilir. Ayrıca, hastanın durumuna göre sıvı takviyeleri, ateş düşürücüler, ağrı kesiciler ve balgam söktürücüler de kullanılabilir. Tedavi süreci, hastanın durumu ve enfeksiyonun şiddetine göre değişebilir.