Batı'daki ilerlemeler aslında siyasi ve ekonomik alanlara odaklanmanın bir sonucuydu. Özellikle sömürgeci Batı toplumları, doğal kaynakları haksız yolla elde ederek serveti bir araya getirip teknolojik devrimi gerçekleştirmişti. Ancak, sanayileşme süreciyle birlikte Batı toplumları adalet, ahlak ve insani değerler konusunda gerilemeye başlamıştı.
Batılılaşma Hedefleri ve Psikolojisi:
Batı'ya benzeme isteği, aslında kendi medeniyet anlayışını ve bilgi sistemini yenilememe psikolojisinin bir yansımasıydı. İbn Haldun'un ifade ettiği gibi, mağlup olan toplumlar önce galip gelen toplumları taklit etme eğiliminde olurlardı. Batı'da bu süreç Fransızlaşma olarak bilinir. Bu süreç aslında sadece Batı toplumlarını taklit etmek değil, aynı zamanda sosyal değişim çabalarını içeriyordu.
Batılılaşma Süreci ve Etkileri:
Osmanlı'da Batılılaşma genellikle Fransız kültürünü taklit etmek olarak anılır. Ancak bu, sadece bir grup aydının Fransızca bilmesi ve Fransa'yı taklit etme çabası değil, aynı zamanda toplumsal bir değişim süreciydi. Batılılaşma talebi halktan değil, Batılılaşmış aydın ve devlet adamlarından geliyordu. Ancak bu süreç, sosyal değişim olarak adlandırılmaktan ziyade sadece yüzeysel bir taklitçilik olarak görülebilirdi.
Batılılaşmanın Sonuçları:
Toplumsal değişimin değerlendirilmesi için sonuçlarının incelenmesi önemlidir. Batılılaşmanın ilk savunucularının ve günümüz destekçilerinin gerekçelerine bakmak gerekir. Eğer beklentiler ile sonuçlar arasında sağlam bir bağ yoksa, beklentilerin gerçekçi olmadığını söylemek mümkündür.
Hedefler ve Sonuçlar:
Batılılaşmanın hedefleri arasında Batı'nın bilimsel ve teknolojik seviyesine ulaşmak, devleti belli kesimlerin elinden kurtarmak, çağdaşlaşmak ve modernleşmek vardı. Bilim ve teknoloji hedefi objektif bir amaçtı ancak bu hedeflere ulaşmak için alınan yollar doğru değildi. Taklitçilik ve dogmatik yaklaşım, gerçek ilerlemeyi engellemişti.
Siyasi ve Toplumsal Etkiler:
Yaklaşık 150 yıllık Batılılaşma çabaları, istenen hedeflere ulaşamadı. Bilim alanında bir miktar ilerleme sağlansa da sosyal yapının çözülmesi kaçınılmazdı. Batı'yı taklit etmek, toplumsal, ahlaki ve kültürel değerleri geri plana itti. Batılılaşma çabaları, genç neslin kendi tarihini ve kültürünü unutmasına yol açtı. Batılılaşma, toplumun kimliğini sarsarken, yüzeysel bir modernleşmeye neden oldu.
Sonuç: Gelecek İçin Durum
Toplumun ahlaki değerleri, samimiyeti ve kültürel özgünlüğü Batılılaşma sürecinde kaybedildi. Bu durumun sorumlusu, zorla Batılılaşma politikaları ve kültürel yabancılaşma oldu. Toplumun geleceği için bir dönüm noktasına gelindi. Ya kendi kimliğini ve değerlerini yeniden inşa edecek ya da yabancılaşmanın yol açtığı çürümenin sonucunu kabul edecekti. Sonuç olarak, medeniyetleri oluşturan ve yıkan şey insanın ahlaki ve bilimsel nitelikleriydi.