Osmanlılar Döneminde Yalova
Yalova'nın Tarihî Geçmişiyle
Yalova'nın Konumu:
Yalova, Marmara'nın güney kıyısında, eski çağlardan beri çeşitli yerleşimlere ev sahipliği yapan bir bölgede, doğası, tarihî eserleri ve kültürüyle öne çıkan güzel bir şehirdir. Şehir, Altınova’dan Armutlu’ya kadar uzanan Samanlı Dağları'nın kuzey eteklerinde deniz kıyısında kurulmuştur.
Yalova'nın Adı:
Eski çağlarda Yalova adına rastlanmazken, bölgede İzmit Körfezi'nin güney kıyılarında Helenepolis (Hersek Bölgesi), Pylai (Çiftlikköy), Pythia Therma (Termal) gibi adlar geçer. Yalova'nın adı zaman içinde değişiklik göstermiş olup, XIII. yüzyılda Yalakova, XV ve XVI. yüzyılda Yalakâbâd, XIX. yüzyılda Yalıova ve Yalova adları belgelerde yer almıştır.
Eski Çağlarda Yalova:
Yalova'nın tarihi Yontma Taş Devri'ne kadar uzanır. Arkeolojik buluntular, Neolitik döneme ait eserleri ortaya çıkarmıştır. Roma İmparatorluğu'nun etkisiyle Yalova bölgesi kaplıcaları ve yerleşim birimleriyle ünlü olmuştur.
Yalova Bölgesinde Eski Yerleşim Yerleri:
Helenepolis, Pylai, Pythia Therma gibi yerleşim birimleri, bölgenin Konstantinopolis ile Anadolu arasındaki irtibatının başlangıç noktasında önemli rol oynamıştır.
Osmanlılar Döneminde Yalova:
Osman Gazi ve Orhan Gazi dönemlerinde, Yalova'nın fetih süreci yaşanmıştır. Osmanlılar, Yalova ve çevresini fethederek bölgeye Türkmenlerin yerleşmesini sağlamıştır. Yalova, İzmit Körfezi'nde Osmanlı donanmasına kereste ve hammadde temin eden önemli bir merkez haline gelmiştir.
Evliya Çelebi Seyahatnâmesi’nde Yalova:
Osmanlı Dönemi'nde Yalova, Evliya Çelebi Seyahatnâmesi'nde de yer almıştır. Bu dönemde Yalova'nın ekonomik ve kültürel önemi belirginleşmiştir.
Bölgede Yaşanan Depremler:
Yalova, tarih boyunca çeşitli depremlere maruz kalmıştır. Bu doğal olaylar, bölgenin tarihî gelişimini etkilemiştir.
1844-1845 Temettuat Defterlerinde Yalakâbad:
Osmanlı İmparatorluğu'nun 1844-1845 Temettuat Defterleri, Yalakâbad olarak bilinen Yalova'nın ekonomik yapısını yansıtmaktadır.
Yalova’ya Yapılan Göçler:
Osmanlı döneminde Yalova'ya yapılan göçler, bölgenin nüfus yapısını etkilemiş ve kültürel çeşitliliği artırmıştır.
Kurtuluş Savaşından Önce Yalova’nın Nüfus Yapısı:
Kurtuluş Savaşı öncesinde Yalova'nın nüfus yapısı, bölgenin demografik özelliklerini yansıtmaktadır.
Milli Mücadele Yıllarında Yalova:
Milli Mücadele yıllarında Yalova, Bursa Valisi Hacı Muhittin tarafından yönetilmiş ve stratejik bir konuma sahip olmuştur.
Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Yalova ve Atatürk:
Cumhuriyet'in ilk yıllarında Yalova, Türkiye'nin 77. ili olmuş ve Bursa'ya bağlı bir ilçe olarak yönetilmiştir. Yalova, Atatürk tarafından özel bir önem taşımış ve 1929'da İstanbul'un ilçesi haline getirilmiştir.
Günümüzde Yalova:
Günümüzde Yalova, Türkiye'nin önemli şehirlerinden biri olarak konumlanmıştır. İstanbul, Kocaeli ve Bursa gibi büyük şehirlerle stratejik bir konumda bulunmaktadır.
Altınova - Hersek’te bulunan Hersekzâde Ahmed Paşa Camii’nin XVI. yüzyıldan izler taşıyan batı duvarından detay:
Bu detay, Hersek bölgesindeki tarihî bir cami olan Hersekzâde Ahmed Paşa Camii'nin mimari özelliklerini yansıtmaktadır.
Giriş Yazısı:
Kitabın giriş yazısında, Yalova'nın tarihî geçmişi, nüfus yapısı, göçler, milli mücadele yılları ve son yıllardaki gelişmeler kısaca ele alınarak, kitabın ana konusu olan tarihî eserleri ve kültürünün daha iyi anlaşılması için bir temel oluşturulmuştur.
Yalova’nın Konumu:
Yalova'nın coğrafi konumu ve stratejik önemi vurgulanmış, İstanbul, Kocaeli ve Bursa gibi büyük şehirler arasında bulunmasının tarih boyunca bölgeye olan ilgiyi artırdığı belirtilmiştir.
Osmanlılar Dönemi:
Osmanlılar döneminde Yalova'nın fetih süreci, bölgeye yapılan göçler ve ekonomik önemi üzerinde durularak Osmanlı İmparatorluğu'nun Yalova'yı nasıl bir merkez haline getirdiği anlatılmıştır.
Evliya Çelebi Seyahatnâmesi’nde Yalova:
Evliya Çelebi Seyahatnâmesi'nde Yalova'nın nasıl tasvir edildiği ve dönemin ekonomik ve kültürel yapısına dair bilgiler verilmiştir.
Depremler ve Doğal Afetler:
Bölgede yaşanan depremler ve doğal afetler, Yalova'nın tarihî gelişimini nasıl etkilediği üzerinde durularak, doğal olayların bölgenin tarihine olan etkisi vurgulanmıştır.
1844-1845 Temettuat Defterlerinde Yalakâbad:
Osmanlı İmparatorluğu'nun 1844-1845 Temettuat Defterleri, Yalova'nın ekonomik yapısını detaylı bir şekilde inceleyerek, o dönemdeki sosyo-ekonomik durumu ortaya koymuştur.
Yalova’ya Yapılan Göçler:
Osmanlı döneminde Yalova'ya gerçekleşen göçler ve bu göçlerin bölgenin demografik yapısına etkisi üzerinde durularak, kültürel çeşitliliğin nasıl oluştuğu anlatılmıştır.
Kurtuluş Savaşından Önce Yalova’nın Nüfus Yapısı:
Kurtuluş Savaşı öncesinde Yalova'nın nüfus yapısının nasıl şekillendiği ve bu dönemdeki sosyal yaşantı hakkında bilgiler verilmiştir.
Milli Mücadele Yıllarında Yalova:
Milli Mücadele yıllarında Yalova'nın stratejik önemi ve bölge yönetiminin nasıl gerçekleştiği anlatılarak, bölgenin bağımsızlık mücadelesindeki rolü vurgulanmıştır.
Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Yalova ve Atatürk:
Cumhuriyet döneminde Yalova'nın Türkiye'nin 77. ili olması ve Atatürk'ün Yalova'ya özel bir önem vermesi, şehrin nasıl bir dönüşüm geçirdiğini göstermiştir.
Günümüzde Yalova:
Günümüzde Yalova'nın konumu, ekonomik yapısı ve kültürel zenginlikleri, şehrin günümüzdeki önemini vurgulamıştır.
Altınova - Hersek’te bulunan Hersekzâde Ahmed Paşa Camii’nin XVI. yüzyıldan izler taşıyan batı duvarından detay:
Kitapta yer alan detay, bölgedeki tarihî eserlerden biri olan Hersekzâde Ahmed Paşa Camii'nin mimari detaylarına odaklanarak, bu eserin önemini ortaya koymuştur.
Kurtuluş Savaşı ve Sonrası:
Yalova, I. Dünya Savaşı'nın ardından Kurtuluş Savaşı'na tanıklık etmiş ve işgal altında kalmıştır. Ancak, Milli Mücadele'nin başarıyla sonuçlanmasıyla Yalova da özgürlüğüne kavuşmuştur. Özellikle Mudanya Mütarekesi'nin imzalanması (11 Ekim 1922), Yalova'nın işgalden kurtuluşunu simgeler. Bu dönemde Yalova'nın stratejik konumu ve kurtuluş mücadelesine katkıları büyük önem taşır.
Cumhuriyet Dönemi ve Yalova'nın İl Olması:
Cumhuriyet döneminde Yalova, Türkiye'nin önemli bir ilçesi olarak konumlanmıştır. 1930 yılında ilçe statüsünden çıkarak Türkiye'nin 77. ili olmuştur. Bu dönemde Cumhuriyet'in ilk yıllarındaki reformlar, modernleşme hareketleri ve ekonomik gelişmeler Yalova'yı da etkilemiştir. Özellikle Türkiye'nin sanayileşme sürecine ayak uyduran bir bölge haline gelmiştir.
Atatürk'ün Yalova'ya Özel İlgisi:
Cumhuriyet'in kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, Yalova'ya özel bir ilgi göstermiştir. Atatürk'ün Yalova'da bir köşkü bulunmaktadır ve bu köşk, günümüzde müze olarak kullanılmaktadır. Atatürk'ün Yalova'yı ziyaret etmesi ve burada zaman geçirmesi, şehrin simgesel önemini artırmıştır.
Günümüzde Yalova:
Günümüzde Yalova, Marmara Bölgesi'nde doğal güzellikleri, kaplıcaları ve tarihi dokusuyla öne çıkan bir şehirdir. Ekonomisi tarım, sanayi ve turizme dayanmaktadır. Özellikle termal turizm, Yalova'nın bilinen ve tercih edilen bir turistik destinasyon olmasını sağlamıştır. Yalova, İstanbul'a yakınlığı nedeniyle günübirlik ziyaretçilerin yanı sıra tatilcilerin de tercih ettiği bir bölge olarak önemini korumaktadır.
Hersekzâde Ahmed Paşa Camii:
Kitapta yer alan Hersekzâde Ahmed Paşa Camii'nin detayları, Osmanlı dönemi mimarisine ışık tutmaktadır. Cami, bölgedeki tarihî ve kültürel önemiyle öne çıkan bir yapıdır ve XVI. yüzyıla ait izler taşımaktadır. Hersekzâde Ahmed Paşa'nın bölgeye yaptığı yatırımlar ve bu cami, Osmanlı dönemi mimarlık tarihindeki etkileyici eserlerden biridir. Caminin mimari detayları, dönemin sanat anlayışını yansıtarak tarihî bir değer taşımaktadır.
Yalova'nın tarihine ve gelişimine dair anlatılan bu bölümde, şu konular ele alınmış:
Yalova'nın tarihsel gelişimi: Yazının başında Yalova'nın tarihi, kuruluşundan yükselişine ve yıkılışına kadar olan süreçlere değinilmiştir.
XIX. Yüzyılın ortalarından Cumhuriyetin ilk yıllarına kadar Yalova'ya yapılan göçler: Osmanlı İmparatorluğu'nun toprak kaybetmeye başlamasıyla özellikle XIX. yüzyılın ortalarından itibaren Balkanlar ve Kafkasya'dan geriye doğru kitlesel göçlerin başladığı ifade edilmektedir. Bu göçler, Yalova'nın demografik yapısını çeşitlendirmiştir.
Yalova'nın nüfus yapısındaki değişim: Yalova'nın nüfus yapısının çeşitli göç dalgaları ve tarihsel olaylarla etkilendiği belirtilmiştir. Kırım Harbi ve 93 Harbi gibi olaylar sonrasında Yalova'ya özellikle Kafkasya'dan, Balkanlar'dan ve diğer bölgelerden gelen Müslüman topluluklarının yerleştirildiği ifade edilmiştir.
Kurtuluş Savaşı öncesi Yalova'nın nüfus yapısı: Yalova'nın nüfus yapısının çeşitli etnik gruplardan oluştuğu ve bazı köylerin Rum, Ermeni veya Türk nüfusa sahip olduğu anlatılmıştır.
Kurtuluş Savaşı dönemi ve Yalova'daki göçler: Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşü ve ardından yaşanan Kurtuluş Savaşı sırasında Yalova'nın Yunan işgali altında zulme uğradığı, köylerin yakılıp yıkıldığı ve bölgeden göçlerin yaşandığı anlatılmıştır.
Cumhuriyet'in ilk yıllarında Yalova ve Atatürk: Cumhuriyet'in ilanı sonrasında Yalova'nın durumunun kötü olduğu, sıtma ve salgın hastalıkların yaygın olduğu ifade edilmiştir. Atatürk'ün Yalova'ya önem verdiği ve burada çeşitli hizmetleri gerçekleştirdiği belirtilmiştir.
Atatürk'ün Yalova'daki çalışmaları: Atatürk'ün Yalova'da sıtma ile mücadele, çiftlikler kurma, tarımsal üretimi teşvik etme ve bölgenin imarını sağlama gibi çalışmalarını içeren bilgiler paylaşılmıştır.
Yalova'nın modern gelişimi: Atatürk'ün Yalova için hazırlattığı imar planının ve çeşitli tesislerin şehrin modern gelişimine katkı sağladığı ifade edilmiştir.
Bu bölümde, Yalova'nın tarihî süreçleri, göçler, demografik değişim, Kurtuluş Savaşı ve Atatürk dönemi gibi önemli konular detaylı bir şekilde ele alınmıştır.