Açıklamada, özellikle tarifeye aykırı şekilde ekmek satışı yapan işletmelerin denetlendiği ve bu denetimler sonucunda belirlenen fiyat tarifesinin üzerinde ekmek satışı yapan 283 işletmeye toplamda 9 milyon 374 bin 941 TL idari para cezası verildiği ifade edildi. Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu'nun 22.12.2023 tarihli toplantısında alınan bu kararlarla, haksız fiyat artışı yapan ve stokçuluk eylemi gerçekleştiren işletmelere karşı caydırıcı cezaların uygulandığı belirtildi.
Aynı toplantıda, sebze ve meyve satışlarında fahiş fiyat artışı yapan 24 hal içi tüccara 8 milyon 282 bin 225 TL, otomotiv piyasasında stokçuluk eyleminde bulunan 2 işletmeye ise 6 milyon 687 bin 900 TL idari para cezası verildiği kaydedildi. Bu kararlarla birlikte, Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu tarafından fahiş fiyat artışı ve stokçuluk yaptığı tespit edilen 309 işletmeye toplamda 24 milyon 345 bin 66 Türk lirası idari para cezası uygulandığı belirtildi.
Açıklamada, Bakanlık olarak söz konusu eylemleri gerçekleştiren işletmelerle ilgili gerekli idari tedbirlerin kararlılıkla uygulanacağı vurgulandı. Bu önlemlerin, tüketicilerin korunması ve adil ticaretin sağlanması adına atılan önemli adımlar olduğu ifade edildi.
Fahiş Fiyat Artışı ve Stokçuluk Hukuki Değerlendirme
Son günlerde ekonomi gündeminin ana konularından biri olan "fahiş fiyat artışı" ve "stokçuluk" kavramları, hukuki açıdan incelendi. Ülkemizdeki mevcut hukuki düzen ve COVID-19 salgını sürecinde getirilen düzenlemeler ele alındı.
İlk Bakış: Sözleşme Hürriyeti ve Fiyat Serbestisi Ülkemizde, ekonomi literatüründeki "fiyat" kavramı, mal ve hizmet alışverişinde taraflar arasında bir sözleşmenin temelini oluşturur. Bu kapsamda, 1982 Anayasası'nda belirtilen "Çalışma ve Sözleşme Hürriyeti" ile genel olarak "bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler" kuralı benimsenmiştir. Bu durum, fiyat oluşumlarının genellikle piyasa dinamiklerine bırakılmasını sağlamıştır.
Covid-19 ve Kalıcı Nitelikteki Düzenlemeler COVID-19 salgını sürecinde, alınan tedbirler kapsamında "fahiş fiyat artışı" ve "stokçuluk" fiillerine karşı düzenlemeler yapılmıştır. Ancak bu düzenlemelerin mevcut hukuki çerçeveye uygunluğu ve belirsizlikler tartışma konusudur.
Fahiş Fiyat Artışı Tanımı Covid-19 salgınıyla mücadele kapsamında getirilen düzenlemeye göre, "fahiş fiyat artışı" şu şekilde tanımlanmıştır: "Olağanüstü hal, afet ve ekonomik dalgalanma dönemleri ile diğer acil durumlarda üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından satışa sunulan temel ihtiyaç mal ve hizmetlerin fiyatında girdi ve diğer üretim maliyetlerindeki artış gibi haklı bir sebebe dayanmaksızın yapılan aşırı ve adil olmayan artış."
Stokçuluk Kavramı ve Tanımı Stokçuluk fiili ise aynı düzenleme kapsamında şu şekilde tanımlanmıştır: "Olağanüstü hal, afet ve ekonomik dalgalanma dönemleri ile diğer acil durumlarda üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin piyasada darlık yaratan, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozan faaliyetleri ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyen faaliyetler."
Hukuki Boyut ve Değerlendirme Bu düzenlemelerin hukuki boyutu incelendiğinde, Anayasa'ya aykırı olabileceği ve belirsizliklere yol açabileceği belirtilmiştir. Tanımlardaki muğlak ifadeler ve belirsizlikler nedeniyle hukuki güvenlik ilkesine aykırı olduğu öne sürülmüştür.
Ceza ve Yaptırımlar Fahiş fiyat artışı ve stokçuluk fiillerine yönelik öngörülen cezalar, idari para cezalarını içermektedir. Ancak bu cezaların yeterli olup olmadığı ve uygulanabilirlikleri tartışma konusu olarak öne çıkmıştır.
Sonuç ve Kanaat Haberde belirtilen düzenlemelerin, ülkemizdeki ekonomik sorunlara çözüm olup olmadığı ve uygulamada nasıl bir etki yaratacağı henüz netlik kazanmamıştır. Bu düzenlemelerin, üretici ve işletmeler üzerinde olası olumsuz etkileri ve belirsizlikleri göz önüne alındığında, daha net ve açık kuralların konulması gerektiği ifade edilmektedir.
*Not: Bu haber, hukuki bir değerlendirme niteliği taşımakla birlikte, kesin bilgiler ve güncel durum için hukuki uzmanlara başvurulması önerilir