Yalova'nın Adının Kökeni:
Antik dönemde yerleşimin adı tam olarak belirgin değildir, ancak günümüz Hersek Köyü'nün bulunduğu yer Pylai ve o dönemdeki termal kaplıcaların adı Pythia olarak bilinir. Bu iki adın birleşimiyle PYLOPYTHİA olarak anıldığı düşünülmektedir. Daha sonraki dönemlerde XENODOCHION adı kullanılmıştır. 15. ve 16. yüzyılda ise bu bölge için Yalakova ve Yalakabad adları kullanılmıştır.
Bazı 16. yüzyıl tarihçileri, Yalakova adının İstanbul tekfurunun ilişkisi olan Yalakonya adlı bir kadınla ilişkilendirildiğini düşünmüşlerdir. Evliya Çelebi, havalinin Kara Yalovaç olarak adlandırıldığını kaydetmiştir. Bu adın zamanla "ı" harfinin düşmesiyle Yalova olarak söylendiği bilinir.
Atatürk'ün ilgisi de Yalova'nın isim evrimini doğrular niteliktedir. Türk Tarihi ile ilgili çalışmasında 16 / 17 Ağustos 1931 tarihini not ederek YALİ OVA / YALOVA olarak yazmıştır."
Yalova'nın Genel Tarihi:
Yalova'nın tarihi, antik dönemde XENODOCHION adıyla anılan yerleşimden başlar. Prehistorik çağlarda Anadolu kavimlerinin yaşadığı bu bölge, M.Ö. 1200'de Frigler ve daha sonra M.Ö. 700 civarında Bithynlerin egemenliğine girmiştir. Bizans döneminden sonra Selçukluların yönetimine geçen kasaba, Haçlı Seferleri sırasında büyük zarar görmüştür. Osman Bey'in komutanlarından Yalvaçoğlu tarafından ele geçirilerek Yalakabad adını almıştır.
1867'de Hüdavendigar (Bursa) Vilayet Merkez Sancağı'na bağlı bir kaza olan Yalova, 1901'de bağımsız İzmit Sancağı'na bağlanmıştır. Atatürk'ün talebi üzerine 1930'da İstanbul ilçeleri arasına katılan Yalova, 6 Haziran 1995'te İl merkezi olmuştur. Merkez İlçeye bağlı 12 köy bulunmaktadır.
Altınova İlçesi:
Kocaeli İli Karamürsel İlçesi'nin bir bucak merkezi olan Altınova, 1987'de belediye teşkilatı olmuş ve Haziran 1995'te Yalova İli'ne bağlı bir ilçe merkezi olmuştur. İlçeye bağlı 16 köy bulunmaktadır. Helenopolis olarak da bilinen Altınova, Konstantin tarafından kurulmuş ve önemli bir yerleşim merkezidir.
Armutlu İlçesi:
Önceleri Bursa'ya bağlı Gemlik İlçesi'nin bir bucağı olan Armutlu, Yalova'nın il olması ile ilçe statüsüne yükselmiştir. İlçede merkez dışında Mecidiye, Fıstıklı, Hayriye, Selimiye ve Kapaklı olmak üzere 6 köy bulunmaktadır. Armutlu'nun tarihinde Bizans dönemine ait kalıntılar bulunmakta olup, uzun süre Rumlar ve Türklerin birlikte yaşadığı bir yerdir.
Çınarcık İlçesi:
Çınarcık, Bizans ve Osmanlı dönemlerine ait eserlere sahip olmasıyla bu dönemlerde de yerleşim yeri olduğunu gösterir. Özellikle Osmanlı döneminde donanmaya ait gemilerin ve sarayın gereksinimlerinin karşılandığı bir merkez olmuştur. Çınarcık'ın Rumlar dönemindeki adı 'temiz hava anlamına gelen Kio'dur.
Çiftlikköy:
Çiftlikköy'ün geçmişi oldukça eskiye dayanır. Yörenin bilinen ilk adı Pylai'dir ve burada Hellenistik dönemden Bizans dönemine kadar pek çok yazıt bulunmaktadır. 1097'de I. Haçlı Seferi sırasında Latin ordularının geçtiği bir noktaydı. 1146'da Manuel Komnenos, bazı Hıristiyan göçmenlerini yerleştirmiştir. 93 Harbi'nden sonra buraya Bulgaristan'ın Şumnu kasabasından ve 1923'ten sonra Kafkasya'dan gelenler yerleşmiştir. Çiftlikköy'e bağlı 12 köy bulunmaktadır."
Termal İlçesi:
Yalova'nın Termal ilçesi, 6. yüzyıldan beri çeşitli isimlerle anılmış bir termal kaplıca bölgesidir. Kaplıcalar, eski çağlardan beri buranın özel bir yeraltı tanrısına ait olduğu düşünülerek PYTHİA, PYTHİON, PYTHİA, THERMA veya Pythia Therma isimleriyle anılmıştır. Osmanlı döneminde 1892'de Cemiyet-i Tıbbiye tarafından incelenmiş ve Aix Les-Bains sularına eşit olduğu anlaşılmış, bu nedenle bölgede otel ve hamamlar inşa edilmiştir. İlçe merkezi olan Gökçedere, 1927 yılında Batum'dan gelen göçmenler tarafından kurulmuştur.
Günümüzde tarihi, doğal ve arkeolojik zenginlikleri ile Termal, turizmin önemli bir merkezidir. Yalova'nın en önemli turistik bölgelerinden biri haline gelmiştir. Şifalı sularıyla sağlık açısından faydalı olan Termal, doğa ile iç içe yaşamayı seven yerli ve yabancı turistler için tercih edilen bir destinasyondur. Ayrıca yüzme ve deniz sporlarıyla ilgilenenler için mükemmel bir dinlenme bölgesidir.
Yalova ve çevresi, denizle yeşilin harmanlandığı, eşsiz doğal güzelliklerin buluştuğu bir bölgedir. Özellikle gençlik iksiri olarak bilinen termal sularıyla dört bin yıldan uzun süredir bilinen Termal ve çevresi, Roma ve Bizans dönemlerinden beri yazlık evlerin yer aldığı bir bölgedir.
Yalova Kağıthanesi (Kağıthane-i Yalakabad):
Yalova Kağıthanesi, Elmalık Köyü'nde İbrahim MÜTEFERRİKA tarafından 1745 yılında "el ile kağıdın yapıldığı" dönemde kurulmuştur. Osmanlı dönemi ve Türkiye Cumhuriyeti'nin önemli bir kağıt üretim merkezi olarak tarihi bir kimliğe sahiptir.
Rüstempaşa Camii:
Yalova il merkezinde bulunan bu camii, son Osmanlı dönemi eserlerindendir ve hala kullanılmaktadır.
Hersekzade Ahmet Paşa Camii ve Külliyesi (Altınova):
- yüzyılda inşa edilen bu camii, iki kubbeli olup hala cemaate hizmet vermektedir. Camii yanında Hersekzade Ahmet Paşa'nın mezarı, bir çeşme ve hamam kalıntısı bulunmaktadır.
Hacı Ali Paşa Camii (Armutlu):
Bu camii'nin yapım tarihi Orhangazi dönemine kadar uzanır. İlçe merkezinde bulunan camii hala ibadete açıktır. Camii'nin iç ahşap dizaynı ve dış ahşap saçakları, incelikli bir işçiliğin örneği olarak gösterilmektedir.
Kurşunlu Hamam:
Bizans İmparatoru Jüstinyen tarafından yaptırılmış olan bu hamam, 1900 yılında Osmanlı Padişahı Abdülhamit'in emriyle restore edilmiştir. Hamamın adı, üstünün kurşunla kaplı olmasından gelmektedir. Dış cephesinde Osmanlıca bir kitabe bulunmaktadır.
Valide Hamamı:
6 kubbeli olarak Bizans Kralı Konstantin döneminde yapılmış olan hamam, zamanla 3 kubbesini kaybetmiştir. Sultan Mecit döneminde restore edilmiş ve annesi burada tedavi gördüğü için Valide Hamamı adını almıştır. Buharlı oda bölümünde de Osmanlıca bir kitabe bulunmaktadır.
Kara Kilise:
Çiftlikköy Başkent 1 sahil sitesinde bulunan bu yapı, Roma Dönemine ait su mimarisi bir yapının Bizans döneminde kilise haline getirilmesidir."
