Srebrenitsa Soykırımı'nda hayatını kaybeden ve kimlikleri tespit edilen 8 bin 372 kurban Potoçari Anıt Mezarlığı'nda defnediliyor.
SREBRENİTSA SOYKIRIMI'NDA YAŞANANLAR Srebrenitsa Soykırımı, Yugoslavya İç Savaşı sırasında yaşanan acı olaylardan biridir ve tüm insanlık için utanç verici bir tablo olarak göze çarpar. İşte Srebrenitsa Soykırımı'nda yaşananlarla ilgili tüm detaylar...
Srebrenitsa Soykırımı, 1991-1995 yılları arasında Yugoslavya İç Savaşı sırasında General Ratko Mladiç'in komutasındaki ağır silahlarla donatılmış Sırp Cumhuriyeti Ordusu'nun Srebrenitsa'ya yönelik gerçekleştirdiği Krivaya '95 Harekâtı sırasında binlerce savunmasız Boşnak Müslüman'ın öldürülmesiyle gerçekleşti.
Ratko Mladiç liderliğindeki Bosna Sırp Cumhuriyeti Ordusu birlikleri, Srebrenitsa'ya girerken Mladiç kameralar önünde şunları söyledi: "Bugün 11 Temmuz 1995. Sırplar için kutsal bir günün yıl dönümünü kutlamadan önce Sırp Srebrenitsa'dayız. Bu kenti Sırp milletine armağan ediyoruz. Osmanlı'ya karşı gerçekleştirdiğimiz ayaklanmanın anısına, Türklerden intikam alma vakti gelmiştir." (Burada Türk dediği ise Bosnalı Müslümanlar elbette.)
Sırp vahşeti Avrupa'da dehşetle karşılandı ve beş gün süren katliamda 8,372 kişi öldürüldü.
10 bin esiri ele geçiren askeri birlik, Mladiç'in emriyle esirleri öldürmeye başladı. Beş gün süren katliamda 8,372 kişi hayatını kaybetti.
Sırp askerler, cesetlerin kimliklerinin belirlenmemesi için cesetleri parçalayarak 64 toplu mezar kazdılar. Öldürülen 8,372 kişinin cesedinden binlercesine hâlâ ulaşılamamış durumdadır.
SREBRENİTSA'DA NELER OLDU? Soğuk Savaş'ın sona ermesinin ardından yaşanan gelişmeler, Yugoslavya'nın da dağılmasına neden oldu. Bosna, Yugoslavya'yı oluşturan cumhuriyetlerden biriydi ve 1992 yılında bir referandum sonucunda bağımsızlığını ilan etti. Ancak Sırplar, Bosna'nın bağımsızlık kararını tanımadı ve Saraybosna'yı kuşatarak 3.5 yıl süren Bosna Savaşı'nı başlattılar.
1995 yılı Temmuz ayında Srebrenitsa, Sırplar tarafından 2. Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa'da gerçekleşen en büyük soykırıma sahne oldu. Sırp güçleri Srebrenitsa'da beş gün içinde 8,372 Boşnak'ı öldürdü ve yüzlerce kadına ve küçük kız çocuğuna tecavüz etti. Bir günde 20 binden fazla Boşnak zorla Srebrenitsa'dan çıkarıldı.
1992-1995 yılları arasında sistematik bir etnik temizlik gerçekleştirilen Bosna'nın doğu kesiminde, tüm dünyanın gözleri önünde Sırp güçleri, Boşnaklara karşı savaş suçları işledi.
BM'NİN İHANETİ Srebrenitsa'dan kaçan binlerce Boşnak, BM tarafından "güvenli bölge" ilan edilen ve 400 Hollandalı barış gücü askerinin koruduğu Srebrenitsa'ya sığındı. Sığınmacılardan yaklaşık 25 bini, barış gücü askerleri tarafından birkaç kilometre mesafedeki Potaçari'deki bir akü fabrikasına yerleştirildi. Fabrikadaki savunmasız binlerce Boşnak, Hollandalı askerler tarafından 11 Temmuz 1995'te Ratko Mladiç liderliğindeki Sırp askerlerine teslim edildi. Askerler, 12 yaşından büyük tüm erkekleri bir tarafa, kadınları ise diğer tarafa ayırdı. Kadınlara tecavüz edildi, erkekler ise kamyon ve otobüslere doldurularak ölüme götürüldü.
Srebrenitsa'daki katliamdan Tuzla'ya kaçmaya çalışan 12 binden fazla Boşnak, dağlık bölgede pusuya düşürülen keskin nişancı Sırp askerleri tarafından tek tek avlandı. Dağlardaki zorlu kaçış yolundan yaklaşık 3 bin kişi sağ olarak Tuzla'ya ulaşabildi. Srebrenitsa'dan Tuzla'ya doğru olan yol boyunca 10 gün içinde 10 binden fazla kişi öldürüldü.
BOSNA'NIN ZAFERİ NASIL KAZANILDI? Bosna-Hersek'in ilk cumhurbaşkanı seçilen Aliya İzzetbegoviç, Bosna Savaşı sırasında halkını yalnız bırakmadı. Saraybosna'nın Sırp güçler tarafından kuşatılması sonucunda kente yiyecek, ilaç ve silah sokmak amacıyla Kurtuluş Tüneli inşa ettirdi. Tünel, kuşatma altındaki Saraybosna'nın dış dünyaya açılan tek geçidiydi. Tünel sayesinde 300 bin insan hayatta kaldı.
Aliya İzzetbegoviç, 4 yıl süren vahşi savaşta cesaretle ve azimle halkının liderliğini üstlendi. Saraybosna bombalanırken kenti terk etmedi. Siperlerde ve sığınaklarda yaşadı, ordusuyla cephede mücadele etti ve aynı zamanda barış için diplomatik ilişkileri yürüttü.
BOSNA'NIN ÖZGÜRLÜĞE KAVUŞMASI 1995 yılında Dayton Antlaşması'nı Amerika'da imzalayarak ülkesinin acımasız işgaline son verdi. Bosna halkı, yaklaşık 200 bin şehidin ardından özgürlüğüne kavuştu.
BOSNA SAVAŞI'NIN BİLANÇOSU Bosna'da 3.5 yıl süren savaşta 312 bin kişi hayatını kaybetti. 2 milyon kişi evlerini terk etmek zorunda kaldı. Resmi kayıtlara göre 27,734 kişi kayıp olarak kaydedildi.
Toplu Mezarları Araştırma Enstitüsü'nün yürüttüğü çalışmalar sonucunda 20 bin kayıp şehidin cesedine ulaşıldı ve bunlardan yaklaşık 18 bin kişinin kimliği tespit edildi. Toplu mezarlarda bulunan cesetlerin çoğu parçalandığı ve yakıldığı için kimlik tespiti çalışmaları zorlukla sürdürülmektedir.
Bosna-Hersek Kayıpları Arama Enstitüsü'nün verilerine göre, 1995'ten bu yana ülke genelinde 500'den fazla toplu ve 5 binden fazla ayrı mezar bulunmuştur. Kimlikleri tespit edilen kurbanlar her yıl 11 Temmuz'da düzenlenen törenlerle toprağa verilmektedir.
Srebrenitsa Soykırımı, II. Dünya Savaşı'ndan bu yana Avrupa'da gerçekleşen en büyük ve hukuksal olarak belgelenen ilk soykırımdır.
"Çocukları küçük kurşunla öldürürler değil mi anne?" sözü, Srebrenitsa vahşetini açıkça gözler önüne seren bir ifadedir.
Srebrenitsa Soykırımı'ndan kalma toplu mezarları gösteren "ölüm çiçekleri" ve sadece bu çiçeğe konan mavi kelebekler, Bosna'da ölümün en acı habercileridir. Bu mucizevi görüntüye şahit olan insanın kalp gözü kapalıdır.
